Vijf jaar geleden deed ik een rijtest. Een jaartje eerder had ik de diagnose ALS gekregen en zo'n diagnose noopt tot herbeoordeling van je rijvaardigheid via de weg van formulieren, een medische keuring en een rijtest. Er mankeerde me eigenlijk niks vond ik - alleen de spraak liet het afweten en de linkerhand was een beetje zo-zo - , ik was nog aan het werk en reed vrijwel dagelijks. De rijtest vond middenin coronatijd plaats. Ik was net weer eens gevallen en had flink last van mijn linkerarm. In de dagen voor de rijtest ging ik daarom, met mondkapje en al, eindjes rijden om ondanks die stramme arm een voorbeeldige voertuigbeheersing te kunnen laten zien. Ik wilde mijn rijbewijs niet kwijt!
Mijn VW kever en ik, in 2017.
Bij het CBR in Leeuwarden stapte een heldhaftige medisch deskundige examinator bij me in de auto. Eerst een eindje op een bedrijventerrein rondtoeren, een paar remtesten doen en dan de vierbaansautoweg opscheuren. Al snel merkte hij op dat het duidelijk was dat ik het rijden gewend was. Glansrijk de test doorstaan, voor niks in de rats gezeten. Op advies van de optimistische keuringsarts kreeg ik een tijdelijk rijbewijs voor vijf jaar.
Tandarts
In juni 2023 heb ik voor het laatst auto gereden. Niet bewust, maar achteraf gezien. Naar de tandarts. De grote weg was geen probleem, maar al die kruisingen en afslagen in de stad, geparkeerde auto's omzeilen, snelle fietsers ontwijken, vlot reageren bij verkeerslichten... Bloed, zweet en tranen. De benen werkten nog goed, maar de armen konden het niet meer aan. Ik reed terug naar huis en zei: ik ga niet meer in de stad rijden, alleen nog op doorgaande wegen.
Ergens in de zomer van '25 kreeg ik de al gevreesde aanschrijving van de RDW: verleng tijdig uw rijbewijs, anders mag u niet meer rijden. Even gingen mijn ego's metelkaar in debat. Als we nou een automaat kopen? Gezwatel, je kunt niet eens de autodeur open krijgen. Als ik nou met een joystick ga sturen? Kletskoek, je joystickkunsten met je elro zijn al zwaar ondermaats. Als we dan de auto laten ombouwen zodat ik met rolstoel en al achter het stuur kan komen? Nee Nijn, je hebt ALS en je zult alleen maar meer beperkingen krijgen. Ombouwen is onzin én een dure grap, alleen weggelegd voor mensen met een redelijk stabiele handicap die in principe nog jaren vooruit kunnen.
De ratio overwon de waan. Laat maar waaien...
Nog één keertje proberen
Naarmate de datum van verstrijken nadert, word ik onrustig. Stel dat ik nou toch nog...? Zou het tóch nog haalbaar zijn? Met Zoon spreek ik af het nog één keer te proberen zolang het rijbewijs nog geldig is. In onze Renault en als dat goed gaat, wil ik natuurlijk ook nog een keertje in mijn Gulf Blue Beetle rijden. Mijn pronkje uit 1962, sinds 1988 in mijn bezit en still going strong! Beter dan zijn baasje in ieder geval.
We rijden op een mistige zondagochtend naar een groot parkeerterrein bij een zwemmeertje. Ruimte genoeg om geen ongelukken te krijgen... Hoewel er toch een handjevol auto's staat. Een paar vissers zijn er bezig hun netten op te ruimen en in een camperbusje schuift een ouder stel net de gordijnen en de deur open. Ze zetten spulletjes buiten alsof ze op de publieke tribune gaan zitten om straks mijn capriolen te volgen.
Met de rollator schuifel ik voorzichtig naar de bestuurderskant van de auto. Hoe moest dat ook weer, er zit een stuur in de weg! Maar ik laat me niet kisten. Met acrobatische kunsten die in een sporthal niet zouden misstaan, tuimel ik de auto in. Het duurt even voor ik mezelf met hangen en wurgen geïnstalleerd heb maar dan voelt het alsof ik gisteren nog gereden heb. Koppeling intrappen, in de één zetten, koppeling laten opkomen, beetje gas erbij... yés, we rijden!
Verrek, da's waar ook, ik moet ook nog sturen anders rijd ik zo die fuiken in. En bovendien straks schakelen naar de twee. Terwijl mijn spieren zich gewoontegetrouw al klaarmaken voor die acties, slaat opeens de harde werkelijkheid toe. Dit wordt 'm niet. Ik stamp acuut op de rem (plus koppeling) en we staan abrupt stil (zie filmpje hieronder).
Ik vertrouw mijn benen niet meer. Ze kunnen elk moment van de pedalen schieten, net als bij de fiets. Als we nou voetenbakjes op de pedalen prutsen... ? Als ik nou was blijven rijden, zou ik dan...? Het brommerrijbewijs blijft langer geldig, dus als ik nou mijn kevertje laat ombouwen tot brommobiel...?
Zinloze hersenspinsels. Na veertig jaar is het uit met de pret. Laat die andere vijftien meter met Herbie maar zitten. Verleng uw rijbewijs? Beter van niet!
Nog een donutshow op het parkeerterrein ten beste gegeven, waarna we er thuis ook eentje op namen.